Horonun Merkezi Akçaabat

Karadeniz bölgesinde folklor denilince akla gelen ve bölgenin hemen hemen tamamında yaygın olan, horonu ilk disipline eden ve dünyaya tanıtan yer Akçaabat'tır. Trabzon'un şirin ilçesi Akçaabat folklorik öğelerinin zenginliğiyle ayrı bir öneme sahiptir.
Akçaabat Folklor Derneği, Türkiye'de ve dünyada çok sayıda birincilikler elde etmiştir. Akçaabat Horonu diğer yörelerden farklı olarak daha çeşitli ve zengin figürlerle oynanmaktadır. Horon yörenin vazgeçilmez değerlerinden biridir. Yayla şenliklerinde, düğünlerde, asker uğurlamalarında birlikte olmanın ve coşkunun ortak paydası olmuştur hep. Yürekler gerek davul zurna gerekse kemençenin o büyülü tınısıyla kendinden geçer adeta.
Her sene düzenlenen ve halk danslarının kaynaştığı " Uluslararası Akçaabat Müzik ve Halk Oyunları Festivali " kapsamında en büyük horon halkası Akçaabat'ta kurulur. Festivale katılan yerli ve yabancı tüm insanlar el ele eşlik ederler bu coşkulu halkaya... Horondur tüm dostluk bağlarını oluşturan…
Horonlar oynanış özelliklerine, tempolarına, figürlerine göre öncelikle ağır horonlar ve sert horonlar diye ikiye ayrılır. Ağır horonlar düz horon, yenlik horon, rahat horon, atlama horonu, aşağa horon, kara horon, millet horonu gibi adlar alır. Yorucu olmayan ağır horonlar saatlerce oynanabilir.
Akçaabat yöresinde yalnızca kadınlara özgü horonlar yoktur. Kadın horonları, erkeklerin de oynadığı ağır tempolu horon figürlerden oluşur. Kadınlar bu ortak figürlere kadınca çalımlar, özel salınımlar,Uygun ortamlarda kadınlar/kızlar ve erkeklerin birlikte horon oynamaları olağan karşılanır. Bu tür horonlara alaca horon denir.

Sert horonlar, erkek horonu sayılır. Ancak sert horonları da erkekler gibi ustalıkla oynayan kadınlar, kızlar az değildir.
Horonlar genellikle ağır horonlarla başlayıp sert horonlara doğru yürüyen bir sıra izler; yorulunca yeniden ağır horonlara dönülür. Özel eğlencelerde horona kalkan oyuncular, ortama ve mekâna göre diledikleri horonları diledikleri gibi sıralar. Toplu horon gösterilerinde ise kesinlikle önceden belirlenen bir sıraya uyulur. Horondan horona geçişleri, horonbaşı ya da çalgıcılar yönlendirir.

Horon kurma, sallama, sıksara, bıçak oyunu, kozangel, siyasiya, sıvasıva, parmak ucu, doldurma gibi adlar taşıyan horon türleri aslında bir figür dizisinin çeşitlemeleri, bir bütünün halkalarıdır.Uygun ortamlarda kadınlar/kızlar ve erkeklerin birlikte horon oynamaları olağan karşılanır. Bu tür horonlara alaca horon denir.

Sert horonlar, erkek horonu sayılır. Ancak sert horonları da erkekler gibi ustalıkla oynayan kadınlar, kızlar az değildir.
Horonlar genellikle ağır horonlarla başlayıp sert horonlara doğru yürüyen bir sıra izler; yorulunca yeniden ağır horonlara dönülür. Özel eğlencelerde horona kalkan oyuncular, ortama ve mekâna göre diledikleri horonları diledikleri gibi sıralar. Toplu horon gösterilerinde ise kesinlikle önceden belirlenen bir sıraya uyulur. Horondan horona geçişleri, horonbaşı ya da çalgıcılar yönlendirir.

Horon kurma, sallama, sıksara, bıçak oyunu, kozangel, siyasiya, sıvasıva, parmak ucu, doldurma gibi adlar taşıyan horon türleri aslında bir figür dizisinin çeşitlemeleri, bir bütünün halkalarıdır.

Uygun ortamlarda kadınlar/kızlar ve erkeklerin birlikte horon oynamaları olağan karşılanır. Bu tür horonlara alaca horon denir.
Sert horonlar, erkek horonu sayılır. Ancak sert horonları da erkekler gibi ustalıkla oynayan kadınlar, kızlar az değildir.
Horonlar genellikle ağır horonlarla başlayıp sert horonlara doğru yürüyen bir sıra izler; yorulunca yeniden ağır horonlara dönülür. Özel eğlencelerde horona kalkan oyuncular, ortama ve mekâna göre diledikleri horonları diledikleri gibi sıralar. Toplu horon gösterilerinde ise kesinlikle önceden belirlenen bir sıraya uyulur. Horondan horona geçişleri, horonbaşı ya da çalgıcılar yönlendirir.
Horon kurma, sallama, sıksara, bıçak oyunu, kozangel, siyasiya, sıvasıva, parmak ucu, doldurma gibi adlar taşıyan horon türleri aslında bir figür dizisinin çeşitlemeleri, bir bütünün halkalarıdır.

Horon Kurma: Horon kurulurken oynanan ağır tempolu bir oyundur. Oynanırken uyulan usul 9/16'dır. En az üç kez aşağa alındıktan sonra öteki horonlara geçilir. Horonun oyun düzeni bozulursa horon başının komutuyla yeniden horon kurulur.
Horon kurma figürleri ağır bir tempoyla başlar. Sağ ayakla öne, sol ayakla arkaya doğru geniş yaylar çizilirken kalçaların ve omuzların ritmik salınımı horon düzenini oluşturur. Ağır tempolu figürlerle oynandığından bireysel çalımlara da yer verilir. Horon dizisi ağaçların salınışını, balıkçıların kürek çekişini, tarlaların bellenişini, dalgaların kıyıya vurup geri çekilişini andıran figürlerle sürdürülür.

Horon kurmadan sonra genellikle sallama horonuna geçilir. Çalgının ritmine uyularak bütün vücut hoplatılırken bacaklar öne doğru savrulur. Horonun ayak düzeni öne, arkaya, sağa, sola kaymayı kolaylaştırır. Ağır tempolu figürlerle oynanan sallama horonu derelerin akışını, dalgaların yarışını andırır.
Sıksara: Yörenin en çok sevilen, en çok oynanan, en yaygın halk oyunudur. Horon ve sıksara sözcükleri özdeşleşmiş gibidir. Sıksara horon türlerinin en canlı, en çevik, en kıvrak, en hızlı örneğidir. Omuzlar ve kollarla birlikte bütün bedenin uyumlu titreyişi, göz alıcı güzellikler taşır. Hele aşağı almalardaki sertlik, çeviklik, uyumluluk izleyenleri büyüler. Balıkların denizde oynayışını, ağlarda çırpınışını, yağmur damlalarının damlara düşüşünü, sel sularının yuvarlanışını simgeleyen kıvrak figürler oyun boyunca sürer.

Bıçak Oyunu: Bu oyun da horonların aşağa alma bölümü gibi tek başına bir horon değil özellikle sıksara oynanırken horon dizisinden çıkıp ortaya atılan iki oyucunun karakulak denilen koltuk bıçağı ya da Çerkez kamasıyla sergiledikleri bir yiğitlik ve mertlik gösterisidir. Halka düzeniyle oynanan horonlarda horon ortasına, sıra düzeniyle oynanan horonlarda ise dizinin önüne çıkan iki horoncu, önce el ele tutuşup kısa süreli bir horon gösterisinden sonra birbirlerinden ayrılarak karşı karşıya geçerler. Ellerindeki bıçaklarla atılma, korkutma, kaçma, oyalama, kovalama, aldatma, kandırma, saldırma, korunma çalımları yaparken birbirlerini sıkıştırırlar. Arada bir yeniden el ele tutuşup ilk gösterilerini yinelerler. Yan yana durarak, karşı karşıya geçerek tek başlarına horon ve bıçak çalımları yaparlar. Horonculardan biri özel çalımlarla karşısındaki horoncunun bıçak tutan elini sıkıca yakalayıp kendi bıçağını onun göğsüne dayar. Yenik düşen horoncu ustasının elini öper. İkisi birden kucaklaşarak barıştıktan sonra horon dizisindeki yerlerini alırlar. Bıçak oyunu, barışın savaştan erdemli olduğunu vurgulayan bir gösteridir.

Kozangel/Hozangel: Horon kurma oyununun daha değişik bir biçimidir. Sıksara horonundan hemen sonra ya da oyun düzeni bozulunca Kozangel horonuna geçilir. Öne, arkaya ve yana doğru atılan kısa adımlarla soldan sağa, sağdan sola doğru ağır ağır yürünür. Horoncular çifteleme adımlarla öne, arkaya, içe, dışa doğru geniş yaylar çizerek çarpıcı görüntüler yaratır.
Siyasiya/sıva sıva, parmak ucu, doldurma gibi adlarla anılan ara horonlar, değişik türlerin figürlerinden derlenerek oluşturulan çeşitlemelerdir.
Horon türlerini oluşturan figürler ve bunların sıralanışı durmadan değişen, gelişen, güzelleşen bir yol izler. Bu zenginlik köy düğünlerinde, yayla derneklerinde, imecelerde, özel eğlencelerde olanca güzelliğiyle sergilenir.
Horon her yaşta, herkesin severek onur duyarak oynadığı bir halk oyunudur. Gençlerle yaşlılar, hiçbir ayrım gütmeksizin aynı horon dizisinde yer alabilir. Baba ile oğulun, ana ile kızının kol kola horon oynadıkları her yerde görülebilir. Kadınlarla erkeklerin birlikte horon oynamalarını engelleyen geleneksel yasaklar bile yavaş yavaş ortadan kalkıyor.

      Karadeniz bölgesinde folklor denilince akla gelen ve bölgenin hemen hemen tamamında yaygın olan, horonu ilk disipline eden ve dünyaya tanıtan yer Akçaabat’tır. Trabzon ‘un şirin ilçesi Akçaabat folklorik öğelerinin zenginliğiyle ayrı bir öneme sahiptir. Akçaabat Folklor Derneği, Türkiye’de ve dünyada çok sayıda birincilikler elde etmiştir. Akçaabat Horonu diğer yörelerden farklı olarak daha çeşitli ve zengin figürlerle oynanmaktadır. Horon yörenin vazgeçilmez değerlerinden biridir. Yayla şenliklerinde, düğünlerde, asker uğurlamalarında birlikte olmanın ve coşkunun ortak paydası olmuştur hep. Yürekler gerek davul zurna gerekse kemençenin o büyülü tınısıyla kendinden geçer adeta.

Horon Karadeniz’in soluk alışı,
Yürek atışı dalgalanışıdır
Horon doğa ile insanın el ele
Kol kola şahlanışıdır...